Een breed scala aan organisaties ondertekende in maart 2019 het Actieplan Best Passende Zorg voor Kwetsbare Kinderen. Met de ambitieuze vraag: hoe zorgen we dat de meest kwetsbare kinderen die opgroeien in een gezinssituatie met (mogelijk) kwetsbare ouders, samen met hun ouders, zo thuis mogelijk, eerder, sneller en beter passende hulp krijgen. Zodat tijdig geïnvesteerd wordt in een omgeving, die liefdevol, stabiel en veilig is en perspectief biedt op een gezonde ontwikkeling.

Inhoudelijke experts stelden het plan op en formuleerden twee hoofddoelen: voorkomen dat kinderen in een gesloten setting terechtkomen en het verbeteren van de zorg voor jeugdigen die tijdelijk een gesloten setting nodig hebben. 

Op basis van dit plan startte StroomOP: een groep inhoudelijke experts die met gedrevenheid, bereidheid en het besef van de noodzaak om stappen te zetten in een opgave die veel verder reikt. Maar ook met de wetenschap dat de uitvoering van het Actieplan met een programmasubsidie zou worden gefinancierd voor 2,5 jaar en dat deze tijdspanne en de subsidie ontoereikend zouden zijn om de grote ambities te realiseren.

Het gaat hier immers om een ambitie die veel van allen in de jeugdzorgketen, het onderwijs en zelfs van de samenleving vraagt.

StroomOP: veranderkundige beweging van gedreven inhoudelijke, gezaghebbende professionals
StroomOP verwijst naar een programma waarmee uitvoering wordt gegeven aan de in het Actieplan geformuleerde veranderopgaven. StroomOP bundelt, versterkt en vergroot vanuit de inhoud initiatieven, kennis en expertise in het veld om te komen tot betere jeugdhulp.

Met de daadkracht om op korte termijn acties en projecten tot stand te brengen op basis van een visie die op lange termijn bijdraagt aan betere jeugdhulp. Er werden twee ‘snelle’ veranderopgaven geïdentificeerd en negen veranderopgaven met een lang ontwikkel karakter.

De resultaten, leringen en ervaringen delen we op deze pagina.

De twee snelle veranderopgaven: ‘de aanpak terugdringen suicides’ en ‘stoppen met gedwongen afzondering en repressie’ uitten zich in twee projecten: Ik laat je niet alleen: hoe verminderen en we beëindigen we gedwongen afzonderingen in de JeugdzorgPlus en In Contact Blijven: hoe voorkomen en verminderen we suïcides onder jongeren in de JeugdzorgPlus?

De negen veranderopgaven, uitten zich in een breed scala aan projecten die binnen een divers en omvattend netwerk van inhoudelijke professionals, ervaringsdeskundigen, branches en de kennisinstituten Kenniscentrum KJP, Landelijke kenniscentrum LVB en het Nederlands Jeugdinstituut zijn uitgevoerd. 

Met de StroomOP Monitor houden we zicht op de (voortgang) van de ingezette veranderingen. Via het Kennisnetwerk kleinschaligheid hebben we ons beziggehouden met de vraag hoe we kleinschalige voorzieningen in het licht en zicht van betere jeugdhulp kunnen ontwikkelen. In het project Jeugdhulp Plus Thuis vroegen we ons af hoe we kunnen ontwikkelen, versterken en verbreden op basis van een wetenschappelijk onderbouwde knelpuntenanalyse alternatieven voor JeugdzorgPlus.

In het project Best passend onderwijs voor kwetsbare jongeren werd gehoor gegeven aan het vergroten en versterken van de ontwikkelmogelijkheden van kwetsbare jongeren zodat ze maatschappelijk mee blijven doen en de vraag gesteld hoe te komen tot 0 onderbroken schoolloopbanen. 

Een van de belangrijkste veranderopgave uitte zich in het project: Jongeren als stakeholder in de jeugdhulp, hoe komen we er niet meer omheen, het participeren van jongeren en het inzetten van ervaringsdeskundigheid  in het bieden van jeugdhulp en onderwijs? 

In een uitgebreide serie van online Masterminds hebben we initiatieven genomen om onafhankelijk gedragswetenschappers samen met andere professionals aan de slag te laten gaan om hun rol en hun vakmanschap in de JeugdzorgPlus te verbeteren. 

En hoe ondersteunen we hen maar ook andere professionals in hun welbevinden om goede hulpverlening te bieden in de JeugdzorgPlus en daarbij goed voor zichzelf te zorgen?

Daar gingen we mee aan de slag in het project Mindspace, ruimte voor stress bij complexe problematiek. En tot slot hebben we in de StroomOPloop ons hard gemaakt om professionals in de jeugdhulp te inspireren en te motiveren tot leren en verbeteren. 

Het hele programma van StroomOP voltrok zich binnen randvoorwaarden

  • Versterken van vakmanschap voor professionals, professionals in de (gesloten) jeugdhulp zijn én voelen zich handelingsbekwaam, ontwikkelen zich continu en leren met & van elkaar.
  • Samenwerken en governance: Naast het ontwikkelen van een meer stimulerende en ondersteunende financieringswijze is het ook van belang dat er beter (en meer) wordt samengewerkt, elkaar beter wordt begrepen (in werkwijze en taal) en er sprake is van langdurig partnerschap waarin ook gezamenlijke verantwoordelijkheden worden genomen. Dat geldt voor professionals onderling, met verschillende expertise; voor aanbieders – onderling breed in de keten – en met gemeenten.
  • Ondersteunende financieringswijze. Gemeenten ontwikkelen samen met aanbieder(s) vormen van duurzame (financiële) samenwerkingsrelaties waarbij enerzijds het streven is om echt op-, om- en af te bouwen en anderzijds er oog is voor de verschillende (vastgoed)problemen van aanbieders. De gemeente treedt op als regisseur waarbij ook een gedeelde verantwoordelijkheid wordt genomen in het afbouwen van vastgoed en mogelijke bestemmingen van het vastgoed.

Maar StroomOP verwijst vooral naar een veranderkundige lerende beweging van gedreven inhoudelijke en gezaghebbende professionals, die proberen om de veranderingen naar ‘eerder, sneller en beter passende hulp en passend onderwijs’ te inspireren, te versterken en inhoudelijk te verbinden en ‘in koers’ te houden in het helaas verknipte veld van jeugdhulp en onderwijs. Voor het eerst werd er in de brede jeugdhulp langdurig en consequent samengewerkt tussen ervaringsdeskundigen, onderzoekers en professionals uit onderwijs en uit jeugdhulp uit de domeinen LVB, GGZ en jeugdzorg. 

StroomOP heeft in de afgelopen 2,5 jaar een grote beweging in gang gezet waar het Rijk, de gemeenten, aanbieders, speciaal onderwijs schoolbesturen, professionals en cliënten bij betrokken zijn. Deze beweging zorgt voor kritische reflectie op handelen en gedrag van jezelf en in de relaties met anderen, stimuleert professioneel leiderschap, is gericht op voortdurend leren en ontwikkelen en zet professionals aan tot het doen van trials om het elke dag weer een stukje beter te doen.

StroomOP initieert en zorgt voor ontmoetingen, maakt energie vrij om het steeds beter te doen, creëert steeds veel enthousiasme om in lerende netwerken met elkaar verder te komen in het bieden van de best passende zorg en het best passende onderwijs vanuit de doorleefde StroomOPwaartse gedachte: dit zijn geen kinderen van ‘de jeugdzorg’ en ‘het speciaal onderwijs’, dit zijn kinderen van ons allemaal.

Peddel je StroomOPwaarts mee? 

De inspiratie van ons als StroomOPpers en dat wat wij geleerd hebben, vind je terug in het boek ‘Op de groei’, geschreven door bevlogen deskundigen waaronder StroomOPpers. In ‘Op de groei’ wordt beschreven hoe jeugdhulp en onderwijs in de breedte, van versterking en preventie in de samenleving tot en met jeugdbescherming en kinderen die in geslotenheid geplaatst zijn, in samenhang kan worden ontwikkeld tot een betaalbaar stelsel met als ultiem doel dat alle kinderen gewoon thuis opgroeien en zich kunnen ontwikkelen in een kansrijke leeromgeving. Dat gaat niet vanzelf, maar vraagt beweging en leiderschap.